HeartsConnect

De meeting startte met een update over het lerend netwerk door Dr. Miek Smeets. Zij werkt, samen met een multidisciplinair team, aan een patiële update van de richtlijn voor huisartsen en andere zorgverleners. De publicatie hiervan wordt verwacht in mei 2024. Ook in het woonzorgcentrum is een goede opvolging van hartfalen belangrijk. De prevalentie van hartfalen ligt er immers veel hoger dan in de algemene bevolking. Tegelijkertijd is er weinig awareness rond hartfalen. Daarnaast durven veel verpleeg- en zorgkundigen niet naar de huisarts bellen bij problemen. Binnen het project Antwerpen-Berchem ontwikkelde men een steekkaart hartfalen voor thuisverpleegkundigen. Binnen het project Zorgzaam Leuven ontwikkelde men een hartfalenprotocol voor woonzorgcentra. Men testte dit protocol reeds uit in vier woonzorgcentra.

Tenslotte gaf Dr. Smeets ook een overzicht over de lopende projecten. Zo komt er een website rond het multidisciplinaire zorgpad hartfalen, voorzien voor juni 2024. Ook werd het dossier voor NT-pro-BNP terugbetaling bij diagnose hartfalen in de eerstelijn ingediend bij het RIZIV in januari 2024.

Dr. Karolien Baldewijns stelde haar doctoraatsstudie voor. Verder gaf ze een briefing over de opleiding hartfaleneducator in de eerste lijn. Tot op heden vonden er drie opleidingen plaats: in Leuven, Lier en Turnhout. In totaal behaalden 33 verpleegkundigen en één apotheker het getuigschrift. De opleiding zelf bestaat uit 6 halve lesdagen. Tijdens de eerste twee lesdagen krijgen deelnemers inzichten in de anatomie en fysiolgie van hartfalen, de medicatie, symptomen en signalen en de klinische onderzoeken. De volgende 4 lesdagen behandelen verschillende aspecten van hartfaleneducatie. De volgende opleiding start op 30 april aan de Odisee hogeschool in Aalst.

Binnen HeartsConnect ontwikkelen we ook een hartfaleneducatieboekje. We doen dit op basis van  focusgroep-interviews met patiënten. Deze groepsinterviews gaan over de vorm en inhoud van geschreven hartfaleneducatie.

Tenslotte sprak Dr. Baldewijns ook over gezondheidsvaardigheden en hartfalen. Gezondheidsvaardigheden zijn de competenties die mensen nodig hebben om gezondheidsinformatie te vinden, te begrijpen, te beoordelen en toe te passen. Ongeveer 40% van de totale bevolking loopt risico op lage gezondheidsvaardigheden. Dit percentage stijgt tot 60% bij mensen die ouder zijn dan 75 jaar en bij chronisch zieken. Dit betekent dus ook dat hartfalenpatiënten een hoog risico lopen op lage gezondheidsvaardigheden.

Op 25 januari 2024 verdedigde Karolien Baldewijns, mede-coördinator van HeartsConnect, haar doctoraat aan de universiteit van Maastricht. In haar doctoraat onderzocht ze hoe multidisciplinaire zorg en patiënteneducatie georganiseerd worden in België, Nederland en Duitsland.

Kon je er toen niet bij zijn en heb je interesse? Dan kan je haar verdediging terugkijken via deze link.

De afgelopen jaren heeft Karolien zich gefocust op de organisatie van multidisciplinaire hartfalenzorg en educatie van hartfalenpatiënten in Maastricht (Nederland), Noorderkempen (België) en Aken (Duitsland). De resultaten van dit onderzoek werden op 25 januari 2024 voorgesteld.

Eerst stelde ze de opzet van de INTERACT-in-HF voor. Dit project had als doel om de huidige organisatie van hartfalenzorg te exploreren. Ook wilde het project de factoren identificeren die richtlijn-gebaseerde hartfalenzorg vergemakkelijken of belemmeren. Ten tweede onderzocht ze de lokale implementatie van ESC-richtlijnen over patiënteneducatie, zelfzorgondersteuning en multidisciplinaire zorg. Ten derde richtte haar onderzoek zich op de mate waarin nationale opleidingen voor hartfalenverpleegkundigen overeenkomen met het curriculum voor de permanente vorming van hartfalenverpleegkundigen van de Europese Hartfalenassociatie (HFA). Deze associatie maakt deel uit van de Europese Vereniging voor Cardiologie (ESC). Tenslotte onderzocht ze hoe individuele zorgverleners niet-medicamenteuze hartfalenzorg in de praktijk uitvoerden.

Uit de resultaten blijkt dat de uitvoering van de ESC-richtlijnen verschilt tussen de drie landen en regio’s. Allen voorzien ze een opleiding voor verpleegkundigen om wetenschappelijk onderbouwde hartfalenzorg toe te passen. Elke opleiding heeft echter verschillende aandachtsgebieden en geen enkele komt volledig overeen met het HFA-curriculum. Elke opleiding heeft ook een andere studiebelasting. Daarnaast behandelt elke opleiding topics die niet expliciet tot het HFA-curriculum behoren.  

Karolien onderzocht ook welke educatie en zelfzorgondersteuning verschillende zorgverleners geven. Hieruit blijkt dat cardiologen, huisartsen en hartfalenverpleegkundigen allen educatie geven. Er is wel een verschillende aanpak tussen de verschillende disciplines. Cardiologen verwijzen naar hun hartfalenverpleegkundigen (Maastricht en Noorderkempen). Huisartsen verwijzen naar hun praktijkassistent (Maastricht). Als er geen hartfalenverpleegkundige of praktijkassistent is krijgen patiënten weinig educatie van hun arts. Hartfalenverpleegkundigen geven duidelijk aan dat educatie en zelfzorgondersteuning hun kerntaak is. Dit blijkt ook uit de verschillende topics die ze bespreken met patiënten.

We kunnen dus besluiten dat er structurele barrières zijn voor de uitvoering van richtlijnen over educatie, zelfzorgondersteuning en multidisciplinaire zorg. Hier zijn verschillende redenen voor: geen structureel zorgpad, onvoldoende kennis, geen terugbetaling van de educatieconsultatie... Toch vormen die barrières tegelijkertijd de ideale voedingsbodem voor out-of-the box ideeën en innovatieve samenwerkingsverbanden.

Op 2 maart was Dr. Karolien Baldewijns te gast op het vierde internationale symposium van de Duitse vereniging voor hartfalenverpleegkundigen. Dit symposium richtte zich op good practises en uitdagingen in Duitsland en het buitenland. Dr. Baldewijns stelde hier de bevindingen uit haar doctoraat en het lerend netwerk HeartsConnect voor.

15 jaar geleden studeerden de eerste hartfalenverpleegkundigen in Duitsland af. Dit betekent dat hartfalenverpleegkunde een relatief nieuwe discipline is in Duitsland. Duitsland heeft echter 3 miljoen hartfalenpatiënten. Het belang van een goede gestructureerde hartfalenzorg neemt dus toe.

Gabrielle Meyer (hartfalenverpleegkundige ziekenhuis Nuremberg) stelde de ‘nurse directed’ hartfalenconsultatie die zij opgericht heeft in het Klinikum Nuremberg voor. Ze organiseren er 1 keer per maand groepseducatie over verschillende topics. Patiënten mogen zelf aangeven welke topics ze willen bespreken en welke problemen ze ervaren. Binnen de hartfalenconsultatie wordt ook telefonische opvolging voorzien, net zoals palliatieve zorgen en telemonitoring.

Marlies Niesing (hartfalenverpleegkundige, Alrijne ziekenhuis Leiden) en Ingrid Hogewerf (hartfalenverpleegkundige in de eerste lijn) stelde de organisatie van hartfalenzorg in Nederland voor. Marlies sprak over de opstart en groei van hartfalenverpleegkunde en de implementatie van richtlijn gebaseerde hartfalenzorg in Nederland. Ingrid focuste zich op haar eigen werk als eerstelijnshartfalenverpleegkundige. Binnen de eerste lijn in Nederland zijn verschillende hartfalenverpleegkundigen aan het werk. Hun doel is om de ongeplande (her)opnames te verminderen en dus ook de kosten door follow-up en om de levenskwaliteit te verbeteren. Om dit te bereiken doet ze huisbezoeken, geeft ze educatie en levensstijl advies en is ze vlot bereikbaar bij problemen.

Lukas Weibel (hartfalenverpleegkundige, Universitair ziekenhuis Basel) sprak over de problemen die zijn collega’s en hijzelf ervaren in communicatie met de eerste lijn. Zwitserland telt 180 000 hartfalenpatiënten, die vaak hun diagnose niet kennen. Vanuit het ziekenhuis in Basel is er een educatiepakket en educatiemateriaal ontwikkeld. Als patiënten ontslagen worden uit het ziekenhuis krijgen ze na 1 tot 2 weken bezoek van de hartfalenverpleegkundige. In Zwitserland bestaat nog geen opleiding voor hartfalenverpleegkundigen. Op dit ogenblik lopen er onderhandelingen met de Fachhochschule Basel om een opleiding op te starten.

Karolien Baldewijns stelde haar doctoraatsonderzoek en resultaten voor. Hieruit blijkt dat er in België, Nederland en Duitsland nog ruimte is voor verbetering.  Ze stelde ook het lerend netwerk, de opleiding tot hartfaleneducator en het ontwikkelen van het educatieboekje voor.

Anke Kampann (hartfalenverpleegkundige, ziekenhuis Trier) gaf tenslotte ook haar visie op de toekomst. Zij droomt o.a. van een multidisciplinair hartfalenteam waarin mensen met verschillende kwalificaties gelijkwaardige partners zijn.

De eerste interactieve e-learning MFO (medisch-farmaceutisch overleg) is een feit. En het thema is hartfalen! Dit train-de-trainer pakket richt zich in de eerste plaats tot huisartsen en apothekers, maar is toegankelijk en interessant voor iedereen die hartfalen-patiënten begeleidt.

Via deze link kan je de e-learning terugvinden. Je registreert je éénmalig en dan krijg je toegang tot alle MFO e-learning modules die in de toekomst nog toegevoegd zullen worden. Hoe werkt het? Doorloop je de cursus voor minstens 80% dan kan je deelnemen aan de eindtest. Scoor je op deze test minstens 7/10, dan krijg je een certificaat.

Wil je als huisarts of apotheker deze e-learning ook laten meetellen voor je accreditatie, dan vul je op het einde je gegevens is.

Het is vandaag 22 maart en de voorbije twee dagen heb ik genoten van de lentegeur. Van 30 januari tot 20 maart ademde ik de zware lucht van het ziekenhuis in, de geur van isobetadine en angstzweet. Begin dit jaar plaatste men een defibrillator in mijn lichaam. Spijtig genoeg vonden bacteriën dat ze zich mochten huisvesten op de plaats waarin de defibrillator werd geplaatst. Meer zelfs… ze gebruikten de draadjes die in het hart geplaatst werden als autostrade naar de hartkleppen. 23,4 liter antibiotica later werden ze naar de eeuwige jachtvelden gestuurd.

Omdat ik de hartafdeling niet mocht verlaten en bezoek beperkt was, leken de dagen langer te duren dan 24 uur. Dag en nacht, elke vier uur, werd het antibiotica-infuus via een centrale katheder in de hals op het hart gedruppeld. “Gezond vergif’, zei de verpleging. De verpleging, de verzorgenden, de kinesisten en het poetspersoneel waren mijn enige aanspreekpunten. En weet je… dankzij hen vlogen de dagen voorbij. Soms voelde ik me Tom Hanks in de film Airport (Viktor Navorski strandt op de JFK-luchthaven in New York en maakt er maandenlang zijn thuis van). Dankzij de goede zorgen in het ziekenhuis voelde ik me er ook thuis. Na de wondzorg tekende de verpleegkundige de mooiste kunstwerken op mijn verband. Onder het motto: Liefde geneest alles! De kinesisten lieten me elke hoek van het ziekenhuis zien, inclusief de helikopterhaven waar transplantorganen worden afgeleverd. De ziekenhuisafdeling waar ik verbleef was delicaat. Het was een komen en gaan van patiënten en een aantal hebben het, vlak voor mijn ogen, niet gehaald. Ik maakte kennis met slachtofferhulp, de sociale dienst, de poetsdienst, Oekraïense verpleegkundigen en studenten van verschillende hogescholen die op stage kwamen, …

Op de dag dat ik naar huis mocht gaan was ik zenuwachtig om op mijn eigen benen te staan. Vanaf nu moet ik drie keer per dag aan mezelf denken, bewegen, wandelen en de buitenlucht opsnuiven. De sociale dienst van het ziekenhuis zorgde ervoor dat er voldoende thuishulp is, dat ik mag revalideren en dat er thuisverpleging komt zodat ik alle tijd kan nemen om rustig terug te genezen.

Ik ben dankbaar voor de goede zorgen en de liefde die ik mocht ontvangen en heb het leven lief.

Joke en Katrien, twee ervaren verpleegkundigen bij het Wit-Gele Kruis van Antwerpen, zetten hun expertise momenteel in voor de zorgcentrale. Samen met hun collega’s zorgen zij hier voor een snelle en professionele reactie op noodoproepen en voor een kwalitatieve nazorg voor patiënten, op elk moment van de dag. Hun kennis en vaardigheden hebben ze verder uitgediept door deelname aan de eerste editie van de opleiding tot hartfalenverpleegkundige. 

Wat inspireerde jullie om deel te nemen aan de opleiding tot hartfalenverpleegkundige?

Joke: De voorbije jaren had Wit-Gele Kruis Antwerpen al deelgenomen aan twee projecten rond hartfalen: eerst een project rond telemonitoring, en daarna het project HartenAas. Hierdoor hadden we de materie al wat in de vingers gekregen, maar we merkten dat we toch informatie misten. We wilden de achtergrond van elke vraag die we aan onze patiënten stelden goed begrijpen. Vaak hebben we tijdens de opleiding gedacht: ‘Aha, dus dit zit erachter!’ De puzzelstukjes vielen in elkaar.

Katrien: Daarnaast zijn we ook gewoon leergierig. We hadden er meteen veel zin in.

Welke aspecten van de opleiding zijn jullie het meest bijgebleven?

Katrien: Het was een heel diverse groep cursisten: thuisverpleegkundigen, verpleegkundigen uit huisartsenpraktijken of die al op cardiologie-afdelingen van ziekenhuizen werken … Dat maakte het erg boeiend. Iedereen was gedreven en erg open, we leerden daardoor veel van elkaar. De docenten waren ook zeer gemotiveerd en gaven veel voorbeelden uit de praktijk. Die tips & tricks waren voor ons onmiddellijk toepasbaar in het dagelijks werk en daardoor van onschatbare waarde!

Joke: Er werd eerst een degelijke theoretische basis gegeven, wat een goede opfrissing was. Daarna werden de lessen snel meer gericht op de praktijk. Dat was precies wat we zochten: echte voorbeelden uit ziekenhuizen en thuisverpleging. Sommige lesgevers waren echt gouden pareltjes! Wanneer we aangaven bepaalde informatie te missen, werd er ook meteen mee aan de slag gegaan. Zo werd er op aanraden van onze groep een les toegevoegd rond hartfalenverpleging bij patiënten van een andere cultuur.

Hoe zie je de kennis en technieken die je in de opleiding hebt opgedaan terugvloeien in je werk met patiënten?

Katrien: We hebben een vorming georganiseerd voor onze collega’s en een draaiboek uitgewerkt, waar ze steeds op kunnen terugvallen. En wanneer het project HartenAas in de lente hernomen wordt, zullen we onze nieuwe kennis ten volle kunnen gebruiken. We zitten met alle collega’s van de zorgcentrale te popelen om opnieuw met dit project te kunnen starten! We zijn er van overtuigd dat we onze patiënten nog beter zullen kunnen helpen, mede dankzij de kennis die we tijdens de opleiding hebben opgedaan. We zijn er klaar voor!

Karolien, Hilde en Miek schreven een opiniestuk over de niet-terugbetaling van NT-pro BNP bloedtest. NT-pro BNP is een hormoon dat afgescheiden wordt wanneer het hart uitzet. Deze test kan de huisarts op weg helpen bij de diagnose hartfalen. België blijft als enige land in Europa achterophinken bij de terugbetaling van deze test. Nochtans kan dit de diagnose versnellen en zo gezondheidskosten besparen voor patiënt en maatschappij. Ondertussen werd het dossier opnieuw ingediend bij het RIZIV. Een link naar het artikel in Knack vindt u hier.

Op dit ogenblik leggen we de laatste hand aan een laagdrempelig hartfaleneducatieboekje voor patiënten en mantelzorgers. Omdat we het perspectief van personen die leven met hartfalen belangrijk vonden, zijn we gestart met focusgroep-interviews. Hierbij lieten we telkens het patiënten educatieboek van Novartis vergelijken met het educatieboek van het eigen ziekenhuis op gebied van vorm en inhoud.

Meestal zijn het experten die educatiemateriaal voor patiënten ontwikkelen, vanuit het zorgverlenersperspectief. Maar wat willen patiënten die leven met hartfalen zelf?!

Om dit te weten te komen startten we met 6 focusgroepen in drie Vlaamse Ziekenhuizen. Tijdens deze focusgroepen toonden we aan de patiënten het educatieboek van het ziekenhuis en het Novartis educatieboek. We bespraken met patiënten wat hun verwachtingen zijn naar vorm en inhoud van materiaal en wat zij belangrijk vinden.  

Tijdens de analyse van de interviews kwam het taalgebruik bovendrijven. Zo hechten patiënten veel belang aan klare, laagdrempelige en eenvoudige taal. Ook structuur en foto’s die bij hun leefwereld aansluiten vinden ze belangrijk. Ze waarderen ook een groter lettertype.

Patiënten hebben ook opmerkingen over de verschillende educatiethema’s. Een uitgebreide opsomming van medicatie schrikt af.  Niet alle medicatie is immers van toepassing voor elke patiënt. Ze vinden ook dat een uitgebreide uitleg over ‘devices’ (medische apparaten) in een ander boekje hoort. Wat betreft levensstijl is het belangrijk om te vertrekken vanuit leven met hartfalen. Ook de emotionele impact moet aan bod komen. Patiënten willen graag de belangrijkste klachten kennen en vragen meer aandacht voor hartfalen en seksualiteit.

Tenslotte nog enkele algemene bevindingen: patiënten vinden het heel belangrijk om te weten wie ze moeten contacteren bij problemen. Patiënten halen aan dat er zaken zijn die ze echt moeten weten, maar dat andere zaken minder belangrijk zijn. Ze vinden het ook belangrijk dat educatie een team-effort is. In één van de ziekenhuizen wordt educatie gegeven door de cardioloog en hartfalenverpleegkundige in team. Patiënten in dit ziekenhuis gaven aan dat zij dit een belangrijke meerwaarde vinden.

Het is nu aan ons om op basis van deze input en onze kennis over laagdrempelig communiceren een educatieboekje te ontwikkelen afgestemd op patiënten. Op dit ogenblik hebben we al een eerste versie klaar. Het boekje zelf zal einde mei op de Domus Medica website gepubliceerd worden, samen met de partiële update van de eerstelijnsrichtlijn hartfalen en een draaiboek dat zorgverleners kunnen gebruiken bij hartfaleneducatie.

Willem is huisarts en onderzoeker bij het Academisch Centrum Huisartsgeneeskunde, KU Leuven. Hij is betrokken bij het lerend netwerk HeartsConnect via het project Zorgzaam Leuven. Op 16 mei 2024 zal hij zijn thesis publiek verdedigen met de titel:  Implementing multidisciplinary heart failure disease management in primary care.  Vooraf vindt er een symposium plaats over ‘Organisatie van geïntegreerde zorg voor patiënten met hartfalen’.

U bent van harte uitgenodigd te Heverlee, Aula Arenberg Kasteel van Arenberg, Heverlee. Gelieve vooraf in te schrijven.

Symposium: 13u30 Verdediging: 16u Receptie: 17u30 Het Academisch Centrum

Via deze linken kan u de uitnodiging voor het symposium en de publieke verdediging raadplegen.

• Op 25 april of 23 mei 2024 bieden we ook een workshop aan rond helder mondeling communiceren en het oefenen van een hartfaleneducatiesessie, als daar interesse voor is.
• Op 16 mei 2024 verdedigt Willem Raat zijn doctoraat over de implementatie van een transmuraal zorgpad Hartfalen in zorgzaam Leuven. Voorafgaand vindt er een symposium plaats met (inter)nationale sprekers over de toekomstige organisatie van hartfalenzorg in België
• Op 13 juni 2024 plannen we het volgend symposium. Het symposium vindt plaats van 9u30 tot 13u en zal hybride georganiseerd worden. Een uitnodiging volgt nog. Thema is de vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met hartfalen, waarbij in primeur o.a. de nieuwe pallialine richtlijn hartfalen wordt voorgesteld. Ook het doctoraat van Willem Raat komt aan bod.
• Ook op 13 juni 2024 van 20u-21u is er de webinar van Domus Medica waar de nieuwste aanbevelingen in hartfalenzorg worden aangekondigd.

Geïnteresseerd in één van deze evenementen? Geef een seintje aan hilde.vandenhoudt@thomasmore.be.

Op 21 september vond een hybride netwerkmeeting plaats op de campus van Thomas More in Mechelen. Naast een update over hartfalen (wat is nieuw onder de zon?) nodigden we twee gastsprekers uit. Liesbeth Jagers (VDAB) vertelde over de ondersteuningsmogelijkheden bij de zoektocht naar werk en Katrien Masset (UZA) over psychologische begeleiding bij leven met hartfalen. De presentatie kan via deze link bekeken worden.

De meeting startte met een update over hartfalen door dr. Miek Smeets. Zij werkt samen met een multidisciplinair team aan een (partiële) update van de richtlijn hartfalen voor huisartsen en andere zorgverleners. De publicatie hiervan wordt verwacht voorjaar 2024. Eén van de klinische vragen die in de richtlijn behandeld wordt, is de aanbeveling rond multidisciplinaire opvolging van patiënten met hartfalen in de huisartspraktijk. We onthouden dat we patiënten met chronisch hartfalen, zeker met een gedaalde ejectiefractie, best opvolgen in een gestructureerd zorgprogramma, ondanks het feit dat dit nog niet bestaat in de Belgische gezondheidszorg context. Een geïndividualiseerd plan met duidelijke richtlijnen rond opvolging van patiënten en optitratie van hun medicatie dient men op te stellen in het ziekenhuis bij ontslag na een ziekenhuisopname voor hartfalen. Huisartsen moeten dit plan (zo beschikbaar) opvolgen. Daarnaast is het belangrijk dat er een opvolgconsult plaatsvindt 7 tot 10 dagen na ontslag uit het ziekenhuis. Patiënteducatie ter ondersteuning van zelfzorg is warm aanbevolen.

In het ziekenhuis is een goede samenwerking tussen cardioloog en geriater heel belangrijk. Vele hartfalenpatiënten komen namelijk terecht op de afdeling geriatrie, waar men breder kijkt naar de patiënt (ook naar valpreventie en medicatiegebruik bv.), echter patiënteducatie over hartfalen ontbreekt hier meestal. We bespraken de resultaten van een kwalitatieve interviewstudie waarbij 13 Vlaamse geriaters hun ervaringen deelden ten aanzien van multidisciplinaire hartfalenzorg. Zij gaven aan dat de samenwerking met de cardioloog in het ziekenhuis beter kan, net zoals de transitie van zorg, opvolging na ontslag en vroegtijdige zorgplanning.

Men ontwikkelde en testte een protocol voor hartfalenzorg in woonzorgcentra. Mogelijks kan men dit ook gebruiken in de eerste lijn als leidraad voor thuisverpleegkundigen om alarmsymptomen bij patiënten met hartfalen op te volgen.

Liesbeth Jagers van het reïntegratieteam VDAB lichtte kort het reïntegratieproces voor personen op ziekteverlof of in progressieve tewerkstelling toe. Via een samenwerkingsakkoord met het RIZIV kunnen werkzoekenden trajectbegeleiding krijgen. Wanneer kom je hiervoor in aanmerking? Als je erkend arbeidsongeschikt bent en de motivatie hebt. Concreet moet je hiervoor toestemming krijgen van een arbeidsarts. Een opleiding volgen betaald door VDAB is mogelijk. Sinds 2016 hebben meer dan 30,000 mensen zich voor dit traject aangemeld. Een derde volgde een beroepsgerichte opleiding. Een derde vindt ook echt werk. Meer informatie vind je op de website van VDAB: www.vdab.be/gezondheidsprobleem.

Katrien Masset, psychologe op de hartrevalidatie van het UZA, gaf een boeiende uiteenzetting over de nood aan psychologische begeleiding van personen met hartfalen. Hartfalen is een zware diagnose die patiënten confronteert met hun sterfelijkheid en letterlijk het leven op zijn kop zet. Iedere patiënt gaat hier anders mee om. In het algemeen kunnen er vier soorten reacties optreden: de normale emotionele verwerking, vermijding, depressie en angst. Patiënten bewegen zich vaak tussen deze vier reacties. Psychosociale begeleiding kan enkel slagen in samenwerking met de patiënt. Een zorgplan cardio-psychologie bestaat uit het in gesprek gaan met de patiënt. Het is belangrijk om de aanwezigheid van fysieke klachten te bevestigen (‘het zit niet in je hoofd’), om de verwerking en de moeilijkheden daarbij te normaliseren (en niet minimaliseren) en om te onderbouwen dat verwerking moeilijk kan zijn.

De presentatie van Katrien Masset werd opgenomen, zodat ze breed kan gedeeld worden als narrated powerpoint presentatie. Interessante materie voor elke zorgverlener betrokken bij hartfalenzorg.

Ann Van Dorpe vertelde enthousiast over het hartfalenproject Noorderhart in Pelt, een ziekenhuis waar geen hartfalenspecialisten zijn.  Ze benadrukte de nood aan een goede samenwerking met de eerste lijn. Het is belangrijk om patiënten vanuit het ziekenhuis te motiveren om hun huisarts te raadplegen na ontslag. Patiënten doen dit niet uit eigen initiatief. Tot nu toe toonde het project hen het belang van een goede vertrouwensband met de patiënten, de nood aan afstemming tussen de verschillende disciplines, en meer focus op preventie en patiënteducatie.

Ik ben Jeroen, 53 jaar en door een medisch ongeval ben ik sinds 2012 hartfalenpatiënt.  Persoonlijk hoor ik de term “hartfalenpatiënt” niet graag.  Schriftelijk dekt de term de lading maar als je de woorden uitspreekt, hoor je “hard falen” en dat zijn net twee woorden die niet in mijn woordenboek staan. Elke dag is een uitdaging, zowel op fysiek als op mentaal vlak, maar elke dag vind ik het geluk in vele kleine hoekjes.

Met vallen en opstaan heb ik zelfstandig mijn weg moeten zoeken in de hartfalenwereld.  2012 was, in mijn ogen, qua hartfalenzorg de prehistorie: Zonder enige uitleg werd ik ontslagen uit het ziekenhuis en kwam ik thuis bij mijn drie jonge kinderen (gescheiden, co-ouderschap).  Gelukkig had ik lieve ouders die voor ons zorgden en me naar de hartrevalidatie brachten.  Het ontslag uit het ziekenhuis had iets tragikomisch:  Met een foldertje en een tekening van een octopus mocht ik terug huiswaarts keren.  De octopus was een surrealistisch kunstwerk van de cardioloog.  In feite probeerde hij een hart te tekenen en uitleg te geven maar hij faalde hard in zijn tekenkunsten.

De revalidatie deed me veel deugd.  Het mooie aan mensen die ziek zijn is, dat velen hun ziekte met de nodige humor beginnen te verwerken.  Soms maskeren ze zo hun verdriet en angsten, maar ik merkte ook dat humor heelt: de revalidatie was vaak een hilarische bedoening.  Na zes maanden revalidatie begon ik aan mijn nieuwe leven.  Een nieuw leven op blijvende invaliditeit, waarin ik hartstochtelijk op zoek ging naar hulp...  Nu, bijna twaalf jaar later, heb ik eindelijk mijn weg gevonden in het kluwen van de sociale zekerheid en de nazorg. Twaalf jaar te laat.

En daarom ben ik blij dat ik patiëntvertegenwoordiger mag zijn bij Heartsconnect: De zorg in het ziekenhuis is levensbelangrijk, de nazorg nog belangrijker.  En laat dat net hetgeen zijn waar Heartsconnect naar streeft.

Ik hef het alcoholvrije glas op je gezondheid, want jij staat niet alleen.

Groetjes, Jeroen

Wist je dat de opleiding ‘hartfaleneducator in de eerste lijn’ al drie keer is doorgegaan? In Leuven, Lier en Turnhout namen in totaal reeds 36 zorgverleners deel. Zo bouwen we expertise in patiënteducatie op in die eerste lijn en dat maakt echt een verschil.

De opleiding tot ‘hartfaleneducator in de eerste lijn’ is een initiatief gestart vanuit het Lerend Netwerk, waarin 2 hogescholen, Thomas More en UCLL, samenwerken. De eerste keer vond de opleiding plaats in Leuven, met 14 deelnemers. De tweede keer in Lier namen opnieuw 14 deelnemers deel. We rondden net de derde opleiding af in Turnhout met 8 deelnemers. Hieronder vind je een overzicht van de verschillende zorgprofielen.

Maar waar gaat het eigenlijk over? In de opleiding krijgen deelnemers een opfrissing over hartfalen en de behandelingsmogelijkheden. Daarnaast worden ze ook ondergedompeld in zelfmanagement ondersteuning, interculturele- en gezondheidsvaardigheden en zelfzorg ondersteuning.

Op basis van de deelnemersfeedback pasten we de opleiding aan. Zo spreidden we de lessen over 6 halve namiddagen na het afsluiten van de ochtendshift. Daarnaast integreerden we een sessie interculturele vaardigheden en communicatie in de opleiding in Turnhout. De deelnemers zijn positief over de lesgevers die zelf in de praktijk staan. Ze misten wel een praktische oefening in educatie. Daar houden we rekening mee in een volgende sessie. Data en locatie hiervan wordt nog bepaald.

Interesse? Op zoek naar meer informatie? Contacteer Karolien Baldewijns op karolien.baldewijns@thomasmore.be.

Op 25 januari om 10u verdedigt Karolien Baldewijns, mede-coördinator van het lerend netwerk HeartsConnect, haar doctoraat aan de Universiteit van Maastricht. Zij onderzocht de organisatie van multidisciplinaire hartfalenzorg en patiënteneducatie in België, Nederland en Duitsland. Je kan haar verdediging online volgen. 

Karolien is verpleegkundige en onderzoeker aan de Thomas More hogeschool in Geel bij de onderzoeksgroep Mobilab and Care. De afgelopen vijf jaar legde ze naast haar werk als onderzoeker ook een doctoraatstraject af.

Haar doctoraatswerk focust zich op de organisatie van multidisciplinaire hartfalenzorg en educatie van hartfalenpatiënten in België, Nederland en Duitsland. Eerst onderzocht ze hoe organisaties en zorgprofessionals de richtlijnen met betrekking tot multidisciplinaire zorg en patiënteducatie toepassen. Vervolgens ging ze na in welke mate nationale opleidingsprogramma’s voor hartfalenverpleegkundigen overeenstemmen met het Europese opleidingsprogramma dat opgesteld is door de Hartfalen Associatie van de Europese Vereniging voor Cardiologie. Tenslotte bracht ze patiënteducatie zoals cardiologen, hartfalenverpleegkundigen en huisartsen die ervaren in kaart.

Heb je interesse in het onderwerp? Van harte welkom op 25 januari om 10u in de grote Aula van de Universiteit van Maastricht, Minderbroederberg 4-6 Maastricht. Je kan de doctoraatsverdediging ook online volgen.

Dit najaar vond een navorming plaats voor verpleegkundigen in de huisartspraktijk (VIPH) in hartfalenzorg. Zeventien VIPHs namen deel en ontwikkelden een praktijkprotocol om hun nieuw verworven kennis in de huisartspraktijk te implementeren.

De navorming bestond uit 3 lesdagen. Verpleegkundigen werden opgeleid in de pathofysiologie van hartfalen, (alarm)symptomen, de diagnose, behandeling en de multidisciplinaire organisatie van de hartfalenzorg. Daarnaast werden ze opgeleid in populatiemanagement  in de huisartspraktijk en kregen ze een theoretische en praktische training in hartfalen patiënteneducatie, zodat zij deze taak in de toekomst kunnen opnemen in hun praktijk. Op de laatste lesdag, die doorgaat op 25/01/24, komt een huisarts van de praktijk mee om samen met de VIPH een praktijkprotocol rond hartfalen uit te werken.

Zeventien verpleegkundigen namen deel aan deze navorming en waren alvast enthousiast. In  de praktijk De Korte Klaren in Antwerpen zal men een praktijk verbeterend project rond hartfalen implementeren. Twee masterstudenten Huisartsgeneeskunde zullen samenwerken met de VIPH in het kader van hun masterproef. 

Het Academisch Centrum Huisartsgeneeskunde (ACHG – KU Leuven) startte onlangs met een nieuwe leerstoel voor cardiovasculair populatiemanagement.  De leerstoel zal onderzoek doen rond kwaliteitsvolle hartfalenzorg in huisartspraktijken.

Met de nieuwe leerstoel voor cardiovasculair populatiemanagement (het managen van hart- en vaatziekten bij een groep mensen zoals bv. de patiënten die aangesloten zijn bij een huisarts(en)praktijk) zal het Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde inzetten op een geïntegreerde aanpak van ‘hart en vaatziekten’ en ‘hartfalen’. Men zal een barometer instrument ontwikkelen zodat huisartsen systematisch in de medische dossiers kunnen bekijken of al hun patiënten met hart- en vaatziekten de juiste behandeling en opvolging krijgen. Daarnaast zal men onderzoeken welke stappen er moeten gebeuren om de omslag te maken naar een meer proactieve zorgbenadering. Dat wil zeggen dat men niet wacht tot er problemen zijn om op te lossen. Men probeert eerder om problemen te voorkomen of vroegtijdig op te sporen.

De ontwikkelde tools zullen getest worden in Zorgzaam Leuven, een living lab voor geïntegreerde zorg in de stad Leuven. Daar zullen huisartsen samen met multidisciplinaire buurtteams aan de slag gaan om op een doelgerichte manier mensen met risico’s op te sporen en toe te leiden naar de gepaste zorg.  Zo hoopt men vanuit KU Leuven en Zorgzaam Leuven een bijdrage te leveren aan de hervorming naar een zorgsysteem waar een sterke klemtoon ligt op preventie en proactieve zorg.    

Save the date: De leerstoel zal plechtig ingehuldigd worden door de rector van de KU Leuven op 21 maart om 19u00. Noteer de datum alvast in uw agenda!

Wist je dat er een MFO hartfalen bestaat? Er is materiaal ontwikkeld om op eenvoudige wijze een medischfarmaceutisch overleg te organiseren in je regio. Dit wordt ondersteund en gefinancierd door het RIZIV. Alle informatie is te vinden op: https://www.medischfarmaceutischoverleg.be.

Website multidisciplinair zorgpad hartfalen

De Belgische Werkgroep Hartfalen (BWGHF) is bezig met de ontwikkeling van een website rond het multidisciplinair zorgpad hartfalen. Men gaat daar gedetailleerde protocollen en adviezen kunnen vinden voor alle disciplines betrokken bij hartfalenzorg. Wordt verwacht voorjaar 2024.

Dossier terugbetaling NT-proBNP in de eerstelijn

De afgelopen jaren werkte Miek Smeets, samen met Roche Diagnostics, aan een dossier voor terugbetaling van NT-proBNP als diagnostische test in de eerstelijn. Dit is gefinaliseerd en klaar voor indiening bij de bevoegde commissie van het RIZIV.

Partiële update van de richtlijn hartfalen

De huidige richtlijn hartfalen voor huisartsen dateert van 2011 en is dus niet meer up-to-date. De afgelopen twee jaar werd er samen met WOREL (Werkgroep Ontwikkeling Richtlijnen EersteLijn) gewerkt aan de partiële update van de richtlijn hartfalen. Dit proces zit in een eindfase. Publicatie wordt verwacht voorjaar 2024.

Volgend symposium van HeartsConnect vindt plaats op 1 februari 2024

Plaats: Thomas More campus Lier (Antwerpse Straat 99)

Wanneer: 1 februari van 9-13.00u

Thema: Hartfaleneducatie

Programma:

• Welkom met thee en koffie
• Introductie van de deelnemers
• Stand van zaken LN, en feedback vorig symposium
• Hartfaleneducatie (Karolien Baldewijns)
• Groepswerk: analyse van het schriftelijk educatiemateriaal
• Terugkoppeling en netwerkbroodjes

Geprikkeld, en past het in je agenda? Aarzel niet en stuur ons een mailtje (Hilde.vandenhoudt@thomasmore.be of karolien.baldewijns@thomasmore.be). Je bent van harte welkom. Bij voorkeur in Lier, maar het kan ook online.

• Op 16 mei 2024 verdedigt Willem Raat zijn doctoraat over de implementatie van een transmuraal zorgpad Hartfalen in zorgzaam Leuven. Voorafgaand vindt er een symposium plaats met (inter)nationale sprekers over de toekomstige organisatie van hartfalenzorg in België
• Op 13 juni 2024 plannen we het volgend symposium. Het symposium vindt plaats van 9u30 tot 13u en zal hybride georganiseerd worden. Een uitnodiging volgt nog. Thema’s is de vroegtijdige zorgplanning bij patiënten met hartfalen, waarbij in primeur o.a. de nieuwe pallialine richtlijn hartfalen wordt voorgesteld. Ook het doctoraat van Willem Raat komt aan bod.
• Op 25 april of 23 mei 2024 bieden we ook een workshop aan rond helder mondeling communiceren en het oefenen van een hartfaleneducatiesessie, als daar interesse voor is.

Geïnteresseerd in één van deze evenementen? Geef een seintje aan hilde.vandenhoudt@thomasmore.be.