Hoe draag je zorg voor je huid?
20 tot 30% van de patiënten die bij een huisarts komt, heeft een huidklacht. In totaal zijn er meer dan 2000 verschillende huidziekten bekend. Prof. Dr. Jan Gutermuth legt uit hoe je een huidaandoening kan herkennen, maar vooral kan voorkomen.
Wat is een huidaandoening?
“Alles wat niet op de huid hoort en wat afwijkt van een ‘gezonde huid’. Een gezonde huid is niet beschadigd en voelt soepel aan. Er kunnen verschillende kleuren zichtbaar zijn, bijvoorbeeld door moedervlekken. Een aandoening is iets wat ons welzijn stoort en onze huid aantast. Dat kan uitslag zijn, maar ook een ontsteking, jeuk of roodheid. Niet elke huidaandoening heeft evenveel impact op je leven.”
Prof. dr. Jan Gutermuth
- diensthoofd van het Dermatologienetwerk UZ Brussel, Sint-Maria in Halle en AZ Jan Portaels in Vilvoorde
- volgt alles over het immuunsysteem, huidkankers en chronische wonden
Welke huidaandoeningen komen het vaakst voor?
“Acné heeft de zwaarste invloed op onze levenskwaliteit. Dat wordt vaak onderschat. Bovendien bestaat er ook ‘acné tarda’, wanneer het opduikt na de jeugd. Meestal zien we dit bij vrouwen op latere leeftijd, wat sterk op hen weegt. Verder heeft tussen de 1 en 2% van de bevolking last van psoriasis, ook wel ‘schilfers’ genoemd. Eczeem zien we dan weer bij 20% van de kinderen en bijna 10% van de volwassenen.
Pigmentvlekken zijn de meest bekende huidaandoening. Ze komen bij alle huidtypes voor: van lichte tot donkere huid. Dat kunnen moedervlekken zijn, een ophoping van pigmentcellen, maar bijvoorbeeld ook zonnevlekken. Dat zijn bruine vlekken die vaak voorkomen in het gezicht of op de onderarmen en handen. Sommigen noemen het ouderdomsvlekken, maar ik kies voor ‘wijsheidsvlekken’. We zien ze toenemen met de leeftijd, en dus met de wijsheid.”
Zijn er nog aandoeningen leeftijdsgebonden?
“Jazeker. En dat is logisch: de huid veroudert met de leeftijd en wordt fragieler. Je maakt minder collageen aan, je voert minder afvalstoffen af en je maakt geen hechtingsstructuur meer aan tussen onder- en bovenhuid. Ook wordt je huid minder elastisch en produceer je suikerproteïnes die water vasthouden in je huid. Daardoor droogt die sneller uit. Leeftijd verandert dus de huid. Ze wordt dunner, brozer en gevoeliger. Ook daalt de barrièrefunctie en zie je er iets bleker uit. Daarom zie je ook vaker ‘skin tears’ of scheurwonden bij oudere mensen.”
“Bij 70+’ers komt huidkanker helaas vaker voor. Het ‘voordeel’ aan dat type kanker is dat je het kan zien en dus vroeg kan opsporen. Als de patiënt tijdig genoeg komt, kunnen wij hem direct doeltreffend behandelen. Afhankelijk van het type kunnen wij de kanker wegsnijden, bestralen of soms zelfs bevriezen.”
Een huidaandoening laat ook mentaal sporen na.
“Langs de ene kant is er een zekere angst om een bepaalde diagnose te krijgen. Hierdoor durven de mensen die wij moeten zien, niet naar ons komen. Nochtans kunnen wij helpen als we het vroeg genoeg detecteren. Langs de andere kant is er een groep die zich schaamt over de aandoening, of de oorzaak ervan, bijvoorbeeld een Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA). Ik ben een arts, geen rechter dus ik oordeel niet over iemands leven of levensstijl.”
“Maar de belangrijkste impact is het stigma. Mensen met een huidaandoening zien er anders uit en worden vaak als ‘minder’ beschouwd. Je zou je niet goed verzorgen, niet gezond leven ... Hoewel dat natuurlijk niet klopt, voel je je er wel minder geaccepteerd of geliefd door. Dat gevoel primeert vaak op de fysieke last.”
“Elk wondje dat niet geneest volgens het normale proces is verdacht en laat je best controleren”
Hoe ga je daarmee om?
“Acné, eczeem, psoriasis, en zovele andere ziektes lijden tot huidletsels die er besmettelijk kunnen uitzien, maar zijn het niet. Toch voelen patiënten zich ongemakkelijk als ze het letsel moeten tonen, zoals in een zwembad. Het is dus belangrijk om zowel aan de patiënt als zijn of haar omgeving mee te geven dat het niet besmettelijk is en dat lichamelijk contact geen kwaad kan. Hoe jonger de patiënt, hoe meer impact het stigma over de ziekte heeft. Bij hen is het dus extra belangrijk om de huidaandoening snel en doeltreffend te behandelen.”
Acné, eczeem, psoriasis … lijden tot huidletsels die er besmettelijk kunnen uitzien. Maar dat zijn ze niet
Dit kan je als patiënt of mantelzorger zelf doen:
1) Leef gezond
- Rook niet: roken veroudert je huid bovenop het normale verouderingsproces.
- Eet gezond en gevarieerd volgens de voedingsdriehoek.
- Slaap voldoende.
- Let op met zonblootstelling. Je vermijdt de zon best tussen 10 en 16 uur. Als je dat toch doet, gebruik je zonnecrème. Liefst met factor 50 als je echt in de zon zit, anders factor 30.
2) Kijk zelf of laat je controleren
Elk wondje dat niet geneest volgens het normale proces, is verdacht en laat je best controleren. Hetzelfde bij een huidletsel dat er ‘anders’ uitziet, ofwel het ‘lelijke eendje’. Alles wat van kleur, vorm of omtrek verandert, bijvoorbeeld een vlekje dat plots grillige randen ontwikkelt. Wees extra alert voor je gezicht, oren, handen … Kortom de lichaamsdelen die je blootstelt aan de zon.
Jouw zorgverleners, zoals de thuisverpleegkundigen, spelen een grote rol in preventie. Zij weten wanneer een vlekje of wonde niet normaal evolueert en kunnen je doorverwijzen naar een arts.
3) Hydrateer een droge huid
- Gebruik wasolie of speciaal aangepaste zeep. Pure olie is niet goed.
- Dep de huid droog, niet wrijven.
- Smeer een hydraterende crème, liefst met UV-bescherming.
- Douche niet te lang en te heet. Vermijd ‘borstelen’ (goed over de huid gaan met heet water).